Wycieczka do Gniezna cz.2
Do naw bocznych i obejścia ołtarza przylega 14 kaplic z marmurowymi portalami, zamkniętymi kratami stanowiącymi najpiękniejszy zestaw monumentalnych, pochodzących z XV do XVIII wieku, krat w Polsce. W środkowej części prezbiterium, pod ozdobnym baldachimem barokowej konfesji z 1681 roku , znajdują się relikwie św. Wojciecha umieszczone w srebrnej trumnie.
Relikwiarz z pełnoplastycznym wyobrażeniem męczennika na pokrywie i płaskorzeźbionymi scenami z jego życia po bokach wykonany został przez gdańskiego złotnika Piotra van der Rennena w 1662 roku. Nosze, na których jest umieszczony, podtrzymują dodane w XIX wieku figury przedstawicieli czterech stanów. Za konfesją ustawiona jest tumba św. Wojciecha z czerwonego marmuru z portretowym ujęciem leżącej postaci świętego - pozostałość jego gotyckiego grobowca.
Pod chórem muzycznym wyeksponowane są dwie płyty nagrobne z końca XV wieku - jedna brązowa arcybiskupa Jakuba z Sienny, druga marmurowa płyta arcybiskupa Zbigniewa Oleśnickiego, dzieło Wita Stwosza z 1495 roku. Późniejsze nagrobki arcybiskupie umieszczone są w czternastu kaplicach wznoszonych lub przebudowywanych w XVII i XVIII wieku. Odsłonięte gotyckie podłucza arkad prowadzących do niektórych z nich pokrywa oryginalna polichromia. Kaplice oddzielają od naw ozdobne, kute kraty w marmurowych barokowych portalach. Wnętrza kaplic, jak i same nagrobki projektowane były przez najlepszych artystów epoki nowożytnej działających w Polsce, tj. Jan Maria Padovano, Hieronim Canavesi, Sebastian Sala, Jakub Fontana, Andreas Schlüter, Pompeo Ferrari, Jan Maciej Meyer i in.
Przy wieży południowej znajduje się dawne wejście do katedry, gdzie w gotyckim portalu o bogato rzeźbionej archiwolcie i profilowanych ościeżach osadzone zostały słynne spiżowe Drzwi Gnieźnieńskie. Jest to jedno z najcenniejszych dzieł ludwisarstwa epoki romańskiej w Europie. Skrzydła odlane ok. 1175 roku podzielone są na dziewięć kwater każde, ozdobione płaskorzeźbami przedstawiającymi życie i męczeńską śmierć św. Wojciecha. Obramienie skrzydeł stanowi bordiura wypełniona wicią roślinną z wplecionymi motywami figuralnymi i zoomorficznymi. Jedno skrzydło odlane jest w całości, drugie złożone zostało z 24 zlutowanych części.
